Door de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is de gemeente ook een zorgfinancier binnen het nationaal zorgstelsel. Wat betekent dat nu op lokaal niveau.

In 2007 werd de Wmo ingevoerd, deze wet was een samenvoeging van de Wet voorzieningen Gehandicapten, de Welzijnswet en het onderdeel huishoudelijk verzorging uit de Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ). Beschermd wonen viel niet onder de Wmo. In 2015 werden de taken van gemeenten uitgebreid en is de Wmo overgegaan in de Wmo 2015.

Sindsdien zijn er drie groepen van organisaties die verantwoordelijk zijn voor de financiering van de zorg. Dat zijn de zorgkantoren (verantwoordelijk voor de financiële uitvoering van Wet langdurige zorg (Wlz) respectievelijk geïndiceerde zorg), zorgverzekeraars (verantwoordelijk voor de uitvoering van zorg bekostigd uit de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de gemeente (en zijn zowel indicatiesteller als financieel uitvoerder van de Wmo, als ook zorg vanuit de Jeugdwet). Net als elke zorgfinancier, doet ook de gemeente aan voorlichting.  

De gemeente is naast de provincie en het Rijk één van de drie bestuurslagen van ons land. Gemeenten staan het dichtst bij de burgers en hebben een democratisch bestuur. Zij hebben lokale taken, bijvoorbeeld op het gebied van huisvesting, verkeer, openbare orde, cultuur, onderwijs en bestaanszekerheid. Daartoe beschikt de gemeente van oudsher over instrumenten om dat te kunnen doen.  

Dat de gemeente zorgfinancier is geworden en daarmee nadrukkelijk onderdeel is van het zorgstel, is niet zonder reden en betekenis. Met de hiervoor bedoelde instrumenten is het mogelijk om zorgfinancier te zijn. Met andere woorden, de taak van zorgfinancier (inclusief indicatiestelling) staat niet los van al deze andere taken, maar deze andere taken zijn een instrument voor de gemeente als zorgfinancier. Daarmee bestaat de gemeente 1.0 niet meer maar de gemeente 2.0 als zorgfinancier. Het is geen kwestie van een taak erbij hebben gekregen, maar dat alles is gereduceerd tot één taak en daarbij alle (ook oude) instrumenten worden ingezet.

Het kraakt en piept bij de gemeente, aldus berichtgeving in de media, het is soms zelfs kommer en kwel. Toch zijn er verschillen tussen gemeenten. En, dat heeft te maken met de mate waarin het gemeentebestuur en -organisatie al in staat zijn geweest om afscheid te nemen van de gemeente oude stijl en de gemeente als zorgfinancier (wel) (al) eigen hebben weten te maken.  

Het maken van deze omslag begint bij de gemeenteraad. Zorgfinancier zijn (en alle beschikbare instrumenten daarvoor inzetten) vraagt om een andere werkwijze binnen de gemeenteraad en een andere benadering van dossiers. De dossiers zullen geher-ordent moeten worden in samenhang met deze ene taak van de gemeente. Alleen op die manier kan de gemeenteraad richtinggevende uitspraken en besluiten nemen en ook de controlerende rol adequaat en succesvol kunnen vervullen door middel van een integrale aanpak.

Binnen het zorgstelsel zijn die zaken bij de gemeente onder dak gebracht, waarbij lokaal maatwerk een must is en mede door de al bestaande instrumenten vorm en betekenis gegeven kan worden. Denk hierbij aan informele zorg. Dit door mantelzorgers en diens patiënten proactief en adequaat te ondersteunen, ook door middel van ruimtelijke ordening, bestaanszekerheid en opleiding, maar ook ondersteuning vanuit de Wmo.  

Daarmee heeft de gemeente de sleutel in handen om elders binnen het zorgstelsel een zorginfarct te voorkomen of te beperken. Dit door de (ingesleten) werkwijze bij allerlei instrumenten aan te passen en snel en adequaat gehandeld kan worden bij mantelzorg. Immers, iedereen kan een mantelzorger worden en dat gebeurt plotseling. Daarmee heeft de gemeente ook de mogelijkheid om jonge mantelzorgers (mede) te ondersteunen vanuit Jeugdzorg en in samenhang met de gerichtheid van oudsher van de gemeente op Opleiding.  

Raadsgriffiers dienen hiervan ook bewust te zijn om hun eigen gemeenteraad kwalitatief goed te kunnen adviseren, bij te staan en te ondersteunen bij het nemen van deze stap. Immers, als zorgfinancier (en indicatiegever) heeft de gemeente een zorgplicht. Binnen de ambtelijke organisatie zullen alle disciplines hiervan bewust moeten te zijn en dat de taak van zorgfinancier voor als deze disciplines  leidend is. De gemeenteraad legt daarvoor de basis door dat hardop te zeggen en hierin een voorbeeldfunctie te geven.

Daarom wordt er ook gepleit voor samenvoeging van het woonplan en het woonzorgplan tot een beleidsdocument, waarbij Zorg voorop staat en daar vanuit gekeken wordt wat dit betekent qua woonproducten (Wonen). Immers, informele zorg wordt een belangrijker pijler, waarvoor de gemeente (als zorgfinancier) verantwoordelijk is. En, te kijken wat dit betekent qua Bouwen en bouwopgaven. Nu bouwt men zonder (onvoldoende) na te gaan wat dit betekent voor het proactief en adequaat organiseren van Zorg. Het is aan de gemeenteraad om deze keuze te maken en daarmee richting te geven aan het gemeentelijk beleid.

terug