Het antwoord op de vraag wat de belangrijkste taak van de gemeenteraad luidt dikwijls: ‘het controleren van het College’. De vraag is of dat juist is.

Wellicht is de taak als volksvertegenwoordiger en de taak als beleidsbepaler misschien wel belangrijker. Anders gezegd, de kwaliteit van deze twee taken is bepalend voor de manier waarop de controletaak wordt uitgeoefend. Naarmate de opdracht die het College, als uitvoerend orgaan ontvangt, van de gemeenteraad helderder is gedefinieerd, kan de controlerende taak beter worden uitgeoefend.

In de praktijk krijgt de controlerende taak vooral aandacht wanneer er iets misgaat of onderzoeksjournalisten misstanden blootleggen of een rapport van de gemeentelijke rekenkamerfunctie negatief van aard is. Dan vliegen de mondelinge en schriftelijke vragen door de gemeentelijke burelen en staan de raadsleden te dringen om vragen te stellen (tijdens het mondelinge vragenuurtje, mocht men dat in een gemeente kennen).

De controlerende taak zou eigenlijk het best tot zijn recht moeten komen tijdens een Algemene verantwoording. Dat kan gezien worden als de tegenhanger van de Algemene beschouwingen. Er wordt teruggeblikt in plaats van vooruitgekeken.

Tijdens de Algemene verantwoording presenteert het college het jaarverslag van de gemeente. Eveneens presenteert de voorzitter van de gemeentelijke rekenkamerfunctie het verslag over dat jaarverslag, waarbij niet alleen aandacht is voor de rechtmatigheid van de gemeentelijke uitgaven, maar ook steeds meer over de doelmatigheid.

De aandacht voor de verantwoording komt er – ook in de media – maar bekaaid vanaf. Gemeenteraadsleden kijken liever vooruit; verantwoording afleggen over de voorbije tijd vinden ze minder interessant. Dat is buitengewoon jammer. Niet leren van fouten leidt namelijk tot stilstand of zelfs tot achteruitgang. De drijfkracht achter vooruitgang zit met name in het ongedaan maken van ongewenste koersafwijkingen. Maar ja, dan moet je die wel willen kennen, inclusief de oorzaken die daaraan ten grondslag liggen.

Welke bekwaamheids- en geschiktheidseisen kun je in het kader van de controlerende taak stellen aan het raadswerk? Kijk, het technische werk gebeurt door de gemeentelijke rekenkamerfunctie. Het politieke werk zit in het voortdurend in contact staan met de samenleving en voelen en proeven of het afgesproken beleid succesvol in de samenleving landt. Er zijn (nog) maar weinig raadsleden die daarin (al) slagen.

terug